TREURZANG VOOR EEN THUISLAND – AYAD AKHTAR ***

In de klassiekerreeks die ik volg bij The School of Life zijn we inmiddels alweer het vijfde boek aan het lezen. Maar door mijn gekwakkel qua gezondheid liep ik een beetje achter met de interviews over de boeken. Vandaag keek ik het derde interview met Abdelkader Benali. Hij koos het boek Treurzang voor een Thuisland. Geen klassieker in de zin dat het een ‘oudje’ is, want het boek kwam uit in 2020. Maar volgens Benali wel zo’n rijk, intelligent en complex boek dat hij het ziet als een klassieker.

Het interview zelf was voor mij een plezier om te kijken. De enthousiaste en energieke manier waarop Benali sprak over het boek, maakte mij er bijna enthousiaster over dan ik oorspronkelijk was. En het zorgde ervoor dat ik sommige dingen beter kon plaatsen.

Haat/liefde verhouding
Het boek gaat over een man van Pakistaanse afkomst – deels gebaseerd op de schrijver zelf – die worstelt met de verhouding tot zijn thuisland Amerika en zijn familie. Die worsteling beschrijft hij in verschillende situaties, fragmenten en scènes met vaart, humor en ontroering. Zo is de opkomst van Trump geen positieve ontwikkeling voor migranten en is vooral 9/11 en de periode daarna een verwarrende, aangrijpende en intimiderende tijd. Voor Benali kwam Akhtars beschrijving en ervaring van die dag verbijsterend dichtbij de manier waarop hij die zelf een plek had gegeven.  

Ik vond het tragisch om te lezen hoe het personage – en leden van zijn familie – een haat/liefde verhouding hebben met Amerika; het land waar ze wonen of zelfs zijn geboren, maar ook het land waar ze niet welkom zijn of zich in ieder geval niet welkom voelen.
Tegelijkertijd is die tegenstrijdigheid ook herkenbaar voor mij. Geboren en getogen in Nederland, maar wel uit een familie uit Indonesië, is mijn relatie met Nederland ook wisselend. Het is het enige echte thuisland dat ik heb, maar voel me nooit helemaal op mijn plek. Ik woon dan wel meer dan 20 jaar in Amsterdam, maar dat had net zo goed Zwolle of Den Bosch kunnen zijn, want daar had ik me waarschijnlijk net zo min echt op mijn plek gevoeld als hier. En ik weet dat meerdere familieleden van mij datzelfde gevoel hebben.  

Fragmentarisch
Het boek is een soort filosofisch zelfonderzoek en volgens Benali eigenlijk een essay vol ideeën en dogma’s. Ik vond het vlot geschreven en de verhalen boeiend om te lezen. Ik had echter wel moeite met het fragmentarische van het verhaal. Benali beschrijft het als springerig, maar vindt dat de schrijver alles slim aan elkaar knoopt. Die knopen miste ik echter. Ook al was de worsteling van het personage een duidelijke rode draad in het verhaal, toch bleven het voor mij te veel losse delen. Daarom gaf ik het boek 3,5 sterren.