Er is één ding dat ik goed kan: bingewatchen. Ik zou het niet een talent willen noemen, maar ik ben er wel vrij goed in. Ik doe dat meestal tijdens het schrijven, als inspiratie, op de achtergrond. Wat soms betekent dat ik een aflevering 25 keer moet terugdraaien om het te volgen.

Maar de afgelopen weken heb ik een serie gekeken die mij het bingewatchen bijzonder moeilijk maakte: The Handmaid’s Tale.  

Gilead
The Handmaid’s Tale loopt sinds 2017 en is op dit moment alweer bezig met het vierde seizoen. De serie is gebaseerd op de gelijknamige roman van Margaret Atwood en speelt zich af in een deel van de voormalige Verenigde Staten, waar Christelijke fundamentalisten een nieuw land hebben gesticht: Gilead. Een totalitaire samenleving, waarin de oplossing voor de ernstige milieuvervuiling en het lage aantal geboortes wordt gezocht in strenge en religieuze regels en structuren.

Het land gaat terug in de tijd met ouderwetse gebruiken en wordt geleid door een mannelijk elite, de Commandanten. Vrouwen hebben geen inspraak, mogen niet lezen en zijn als echtgenotes van de Commandant overgeleverd aan breiwerk en tuinieren óf worden gedegradeerd tot huishoudelijke hulp óf worden als zeldzame, vruchtbare vrouwen verplicht aan de lopende band kinderen te baren. De kinderen worden verwekt door de Commandanten tijdens een plastische vorm van seks, terwijl hun vrouw erbij zit te kijken. Pasgeboren baby’s worden meteen bij de dienstmaagd weggehaald en opgevoed door de echtgenote van de Commandant.

Iedereen heeft zich strikt aan deze hiërarchie en regels te houden. Ongehoorzaamheid levert een lijfstraf op. De dienstmaagden hebben hun eigen ‘tantes’ die hen in het gareel houden, maar ook de vrouwen van de leiders en de leiders zelf ontkomen er niet aan. Elektrische schokken, een oog, vinger of hand verwijderd, zweepslagen of stenigen; alles voor het goede doel.         

De grootste schok kwam voor mij bij de simpelste beelden: de flashbacks, waarin de hoofdrolspeler June vóór de revolutie gewoon een alledaags leven leidde, zoals wij. Ging joggen in het park met muziek op haar iPod, belde op haar smartphone en een koffie haalde in een koffiebar. Het besef dat het totalitaire Gilead niet in een andere dimensie of tijd ontstond, maar gewoon in het nu, slaat bij mij in als een bom.

Geloof
Het schrijfwerk van de serie is indringend, subtiel en zet aan tot nadenken. De acteerprestaties zijn zo knap dat het bijna eng is. De meest opvallende rol vind ik die van Ann Dowd: tante Lydia. De actrice weet de combinatie van wreedheid en compassie in haar personage overtuigend te brengen. Tante Lydia gelooft in haar taak om de dienstmaagden ‘op te leiden’. De lijfstraffen die ze uitdeelt, lijken in eerste instantie een sadistische bevrediging, maar al snel zie je dat ze het gewoon een noodzakelijk kwaad vindt om de dames te ‘helpen’ hun taak uit te voeren. Want het feit dat zij gedwongen worden kinderen te krijgen van vreemde, machtige mannen is een offer dat ze horen te brengen voor de mensheid.
De dienstmaagden ziet ze echt als haar meiden. Als Commandantechtgenote Serena Waterford bij een belangrijk diner met hooggeplaatsten uit Mexico de dienstmaagden met duidelijk letsel van de lijfstraffen niet bij het etentje wil toelaten, springt tante Lydia voor hen in de bres. Die beschadigingen horen immers bij het grotere doel en daarom hebben die meisjes juist het recht om geëerd te worden tijdens dat diner. Dan zie je haar compassie voor de vrouwen.      

Juiste oplossing
Naast de spanning of June ooit van deze hel verlost wordt, is voor mij de meest interessante vraag van de serie hoe ver je kunt gaan om je hogere doel te bereiken. Is het geoorloofd om mensen in structuren en rollen te dwingen om de mensheid te redden of blijft de vrije wil te allen tijde het hoogste goed? Want wat de een ziet als goed doel, is voor de ander onderdrukking. Kijk maar naar de huidige Coronadiscussies. Gesprekken over de juiste oplossing leiden tot haat en nijd en waar de een vindt dat kiezen voor het collectief de meest sociale keuze is, noemt de ander die juist asociaal. Het motto van Fred Waterford, dat zo wreed klinkt in de serie, lijkt daarom eng reëel: “Wat goed is voor de meesten, is niet goed voor enkelen”.

(Afbeelding afkomstig van amirwkf10 op Deviantart).